Serbis : De op Cannes omstreden Filippijnse film.

[Mawibata]

Serbis - genoemd als de meest controversiele film afgelopen jaar tijdens de Palme d'Or Award-competitie in Cannes -



Met Serbis als openingsfilm geeft het Filmmuseum een mooie aftrap aan z'n zomerprogramma Previously Unreleased. Winkeldochters zijn het die, meestal geheel onterecht, niet in de Nederlandse bioscopen werden uitgebracht.



In de eerste week is het meteen heftig afdalen in de onderwereld van een Filippijnse pornobioscoop, want daar speelt Serbis zich af. De film van voormalig art director en reclamemaker Brillante Mendoza werd vorig jaar na z'n première in Cannes even gepassioneerd toegejuicht als uitgefloten (net als dit jaar trouwens zijn nog een tikje grimmigere opvolger Kinatay). Dus dan is er wel wat aan de hand. Films die het publiek weten te verdelen, kun je maar het beste met eigen ogen gaan bekijken. Vooral als de deftige vakbladen de film nuffig afdoen als scandaleuze exploitatie, maar juryvoorzitter Sean Penn de moeite neemt om de regisseur na afloop van het festival persoonlijk een brief te schrijven om zijn waardering voor de film uit te spreken.


Serbis is een intense, benauwde en benauwende film. Hij duwt en trekt de toeschouwer voort door de krappe gangetjes en over de smalle trappetjes van het doolhofbouwsel waar de bioscoop van de familie Flor gevestigd is. Daglicht en verse lucht komen daar niet binnen. Ooit eens runden zij een bloeiend filmbedrijf. Nu is het een verlopen locatie die als officieus homobordeel dienst doet. Naar de heteroporno op het scherm wordt nauwelijks gekeken. Ondertussen hebben de familieleden zo hun eigen perikelen op het gebied van seks en liefde.


Regisseur Mendoza werd met zijn eerdere film Slingshot (bijvoorbeeld al te zien op het Filmfestival Rotterdam) de Filippijnse opvolger van de Deense Dogma-film of een erfgenaam van het Italiaanse neorealisme genoemd. Dat wil vooral zeggen dat zijn films, geheel in pas met wat nu in de internationale filmwereld belangrijk en toonaangevend is, een tegenwicht tegen Hollywood bieden door onopgesmukt en rauw het leven te observeren. Films waarin het niet om vertellen, maar om kijken gaat. Of zoals in het geval van Mendoza: ervaren. Hij sleurt je zijn wereld binnen. Door de claustrofobische setting. En meer nog door het geluid, dat als een auditieve hallucinatie op je in gaat werken. Precies op het moment dat je onontkoombaar in die filmwereld gevangen zit, doorbreekt Mendoza die illusie weer. Alles blijkt zelfontbrandend celluloid.


Serbis is zowel een hommage aan, als een klaagzang voor de Filippijnse film genoemd. De Filippijnen hebben een van de oudste en meest lucratieve filmindustrieën. De bezoekcijfers zijn er ondanks de digitale revolutie nog steeds hoog. Toch zou zonder die digitalisering de nieuwe, experimentele generatie, waarvan Mendoza nog de meest toegankelijke is, niet kunnen zijn doorgebroken. De traditionele industrie ziet niets in het soort films dat hij en zijn landgenoten Lav Diaz, Khavn en Raya Martin maken.


Dat we in Nederland goed op de hoogte van de Filippijnse cinema zijn, hebben we aan het Filmfestival Rotterdam te danken. De meeste filmmakers zijn er al een paar jaar vaste gast, met als hoogtepunt een door filmcriticus Noel Vera samengesteld retrospectief in 2006. Hoe het inmiddels is gesteld met de toch al tamelijk afgeragde kopieën die toen werden vertoond, onder andere van de Filippijnse Paul Verhoeven Lino Brocka, durf je je bijna niet af te vragen. Vera vertelde toen dat bij gebrek aan filmarchief de meeste van die films ergens in het toilet van een filmstudio lagen opgestapeld, omdat „dat de koelste plaats was".


Toch zijn de Filippijnse filmmakers zeldzaam trots op hun filmcultuur en z'n ons vaak onbekende helden. Raya Martin creëert in zijn werk een nieuwe filmgeschiedenis door een soort fake jarentwintigfilms te maken. Khavn recyclet complete VHS-banden met seventies-klassiekers in zijn werk. En Mendoza brengt in Serbis een droefgeestige ode aan de teloorgang van de bioscoopcultuur en brandt een kijkgat in zijn film om de wereld erachter te tonen. We gaan nog meer van ze horen. Het Filmmuseum brengt volgend jaar Kinatay in de bioscopen — gewoon wel gereleased. Khavn reist momenteel met Filmfestival Rotterdam-programmeur Gertjan Zuilhof door Afrika om een film te maken in Kameroen.


Officiële Site