Typisch Filippijnse begrippen

[ganda]

Utang na loob (letterlijk: 'schuld binnen', ofwel ereschuld) is een bekend voorbeeld.
Je kunt het begrip best omschrijven als 'een schuld ten gevolge van verplichtingen en verwachtingen, die het leven van Filipino's beheerst'. Wanneer iemand bijvoorbeeld een geschenk krijgt en het geschenk accepteert, dan heeft hij of zij daarmee aangegeven in het vervolg bereid te zijn iets terug te doen. Zij heeft utang na loob totdat zij een geschenk heeft teruggegeven of op een andere manier aan de verplichting heeft voldaan.

Hiya is een ander typisch Filippijns begrip. Het wordt vertaald als schaamte of minderwaardigheidsgevoel. Het treedt op wanneer iemand in het gezelschap is van meerderen of ander belangrijke mensen en bang is iets verkeerd te doen. Men voelt zich onaangepast en behoort zich gedeisd te houden. Over mensen die walang hiya (geen schaamte) hebben, spreekt men over het algemeen afkeurend. Zij zijn immoreel of tenminste onconventioneel. Hiya kan ook optreden wanneer men niet voldoet aan verplichtingen en verwachtingen en dus utang na loob heeft. Het verschijnsel Hiya staat maatschappelijke verandering in de weg, omdat het communicatie tussen mensen van verschillende status bemoeilijkt.
Ondergeschikten zullen niet gemakkelijk eisen stellen aan hun meerderen.


Verder is in de Filippijnen het personalisme belangrijk, waarmee de waarde bedoeld wordt die men hecht aan
personen en persoonlijke factoren om iets gedaan te krijgen. Personalisme treedt op in de politiek, waar personen in plaats van partijprogramma's een belangrijke rol spelen. Wanneer een familie moeilijkheden heeft, omdat iemand
bijvoorbeeld ontslagen dreigt te worden, worden belangrijke kennissen te hulp geroepen om te interveniëren en
nadelige besluiten terug te draaien.

Bloedwraak bestaat ook nog. Daarbij maakt het niet uit of de dood van het slachtoffer dat gewroken moet worden het gevolg was van een moedwillige daad of een ongeluk. Dit geldt ook bij verkeersongevallen. Een chauffeur die een voetganger heeft doodgereden is zijn leven niet meer zeker en doet er beter aan zich niet meer in het gebied te vertonen, ook al had hij geen schuld aan het ongeval. De verplichting wraak te nemen is afhankelijk van de familierelatie die men heeft met het slachtoffer. Hoe nauwer de verwantschap, hoe eerder men zich geroepen zal voelen om tot de actie over te gaan. Het is niet persé noodzakelijk dat de dader zelf gedood wordt. Indien iemand van de familie van de dader wordt omgebracht beschouwd men dat als een goede vereffening van het aangedane onrecht.

[Kano]

De uitdrukking "utang Na loob" in Tagalog betekent inderdaad zoiets als een ereschuld, een verplichting van het hart, en is wellicht een van de  basiselementen van de Filippijnse cultuur. Het impliceert ook een schuld van de kinderen aan hun ouders voor het enkele feit dat zij geboren zijn, een schuld die nooit volledig kan worden afgelost.

Het maakt onderdeel uit van wat zij zijn en, hoewel de betekenis van de verplichting bij sommigen sterker is dan bij anderen,  is het de achtergrond van de reden dat Filipino's bijna al het andere in hun leven zullen opofferen om hun ouders en, in mindere mate, andere familieleden te steunen.

Dit plichtsgevoel overtreft in veel gevallen elke andere verplichting en wordt niet gezien als keuze maar als iets dat zij moeten doen. Als je met jonge GRO's in dit land spreekt zul je in veel gevallen, zo niet de meeste gevallen horen, dat de dame het doet om  haar ouders en vaak haar jongere siblings te steunen. Zij doet dit werk niet omdat zij dat wil, maar vanwege de verplichting die zij voelt om haar ouders, en ook niet zelden haar eigen jonge kind financieel te steunen.En het is deze gedeeltelijke terugbetaling van de schuld die haar de schande van dit werk doet overwinnen  aangezien de "juistheid" van het inlossen van de verplichting de "onjuistheid" van het werken in de sexindustrie overtreft.

[Mawibata]

Scheppingsverhaal


Volgens een bekend Filippijns scheppingsverhaal ontstonden Filipino's uit bamboe.

De legende (waarop veel variaties bestaan) vertelt over een grote vogel, die heen en weer vloog tussen de hemel en de zee.
De vogel werd moe en streek neer op een stuk bamboe, dat op het water dreef.
Toen de vogel geluiden hoorde in het bamboe, begon het dier te pikken en deed dit zo hard dat de boom openspleet.

Een man en een vrouw kwamen te voorschijn, die elkaar nog nooit hadden gezien, omdat ze in verschillende delen van het bamboe hadden geleefd.

Opvallend is dat, incontrast tot het christelijke scheppingsverhaal, de Filippijnse man en vrouw als gelijken ontstonden.

[Baliw-katok]

Om in de gemeenschap goed te functioneren maakt de Filippino een duidelijk onderscheid tussen zijn innerlijk gevoel (loob) en de opgezette façade ter verdediging van dit innerlijke (mukha).  Zo gaat hij altijd uiterst voorzichtig en diplomatisch of balagtasan (zoals de Filippijnse schrijver Balagtas) te werk ten einde zijn eigen zelfrespect en dit van zijn medemens niet te beledigen.  Iemand publiek beledigen kan eigenlijk helemaal niet omdat hierdoor het recht op zelfwaarde in het gedrang komt.  Wanneer de Filippino zich hierbij tampo (op de tenen getrapt) voelt, reageert hij als een giftige vogelspin.  Hij zendt duidelijke signalen uit om aan te tonen dat zijn opponent beter kan stoppen, zoniet slaat hij genadeloos terug en ontstaan grote, soms onomkeerbare conflicten.  Dergelijke duidelijke waarschuwing noemt men nagdadabok.  Als iemand toch gewetenloos en recht voor de vuist ongezouten kritiek spuit, wordt hij aangeduid als een walang-hiya of een onbeleefde boer. Een nog grotere onbeschofterik die helemaal geen schaamte kent, mag zich kapal-mukha, letterlijk 'dik gelaat' noemen.

[Luc]

Het is in het engels maar het zijn er ineens een hele hoop

The following Filipino traits show an ambivalence of positive and negative aspects.

Hiya (shame)

Negative, because it arrests or inhibits one's action. This trait reduces one to smallness or to what Nietzsche calls the "morality of slaves", thus congealing the soul of the Filipino and emasculating him, making him timid, meek and weak.

Positive, because, it contributes to peace of mind and lack of stress by not even trying to achieve.

Ningas-cogon (procrastination)

Negative, by all standards, because it begins ardently and dies down as soon as it begins. This trait renders one inactive and unable to initiate things or to persevere.

Positive, in a way, because it makes a person non-chalant, detached, indifferent, nonplussed should anything go wrong, and hence conducive to peace and tranquillity.

Pakikisama (group loyalty)

Negative, because one closes one's eyes to evils like graft and corruption in order to conserve peace and harmony in a group at the expense of one's comfort.

Positive, because one lives for others; peace or lack of dissension is a constant goal.

Patigasan (test of strength)

Negative, because it is stubborn and resists all efforts at reconciliation. The trait makes us childish, vindictive, irresponsible, irrational. Actions resulting from this trait are leaving the phone off the hook to get even with one's party line; stopping the engine of the car to prove that one has the right of way; standing one's ground until the opposite party loses its patience.

Positive, because it is assign that we know our rights and are not easily cowed into submission. It is occidental in spirit, hence in keeping with Nietzsche's "will to power."

Bahala na (resignation)

Negative, because one leaves everything to chance under the pretext of trusting in Divine providence. This trait is really laziness disguised in religious garb.

Positive, because one relies on a superior power rather than on one's own. It is conducive to humility, modesty, and lack of arrogance.

Kasi (because, i. e., scapegoat)

Negative, because one disowns responsibility and makes a scapegoat out of someone or something. One is never to blame; one remains lily white and has a ready alibi for failure.

Positive, because one can see both sides of the picture and know exactly where a project failed. One will never suffer from guilt or self-recrimination.

Saving Face

Negative, because, being closely related to hiya and kasi, it enables a person to shirk responsibility. One is never accountable for anything.

Positive, because one's psyche is saved from undue embarrassment, sleepless nights, remorse of conscience. It saves one from accountability or responsibility. This trait enables one to make a graceful exit from guilt instead of facing the music and owning responsibility for an offense.

Sakop (inclusion)

Negative, because one never learns to be on one's own but relies on one's family and relatives. This trait stunts growth and prevents a person from growing on one's own. Generating a life of parasitism, this trait is very non-existential. Blaring music, loud tones are a result of this mentality. We wrongly think that all people like the music we play or the stories we tell. This mentality also makes us consider the world as one vast comfort room.

Positive, because one cares for the family and clan; one stands or falls with them. This trait makes a person show concern for the family to which he belongs.

Mañana or "Bukas na" (procrastination)

Negative, because one constantly postpones action and accomplishes nothing. This aggravates a situation, a problem grows beyond correction, a leak or a small break becomes a gaping hole. This arises from an indolent mentality that a problem will go away by itself.

Positive, because one is without stress and tension; one learns to take what comes naturally. Like the Chinese wu-wei, this trait makes one live naturally and without undue artificiality.

Utang na loob (indebtedness)

Negative, because one overlooks moral principles when one is indebted to a person. One who is beholden to another person will do anything to please him, thinking that by doing so he is able to repay a debt. One condones what the other person does and will never censure him for wrongdoing.

Positive, because it is a recognition of one's indebtedness. This trait portrays the spirit behind the Filipino saying, "He who does not know how to look to the past will never reach his destination."

Kanya-kanya (self-centeredness)

Negative, because self-centered; one has no regard for others. So long as my family and I are not in need, I do not care about he world.

Positive, because one takes care of oneself and one's family: "Blood is thicker than water."

[Adriaan]

Ik weet niet hoe serieus ik dit allemaal moet nemen - vooral dat 'utang na loob'. "Utang' betekent, zoals men weet, letterlijk 'schuld' (ook in het Indonesisch). Maar de 'utang na loob' wordt kennelijk niet gevoeld wanneer het gaat om een financiele schuld (in het bijzonder die aan een witneus). Wij tenminste hebben, ondanks duur gezworen eden over terugbetaling, in veel gevallen nooit iets teruggezien van leningen aan deze of gene. We hebben zelfs eens de familie van onze 'barangay captain' te hulp moeten komen toen hen het geld ontbrak om voor het examen van hun zoon te betalen. Geen peso van teruggezien. De moraal van dit verhaal: beschouw een 'lening' maar direct als een geschenk. Dat voorkomt teleurstelling.

Ik las ook dat een buitenlandse hulporganisatie lelijk op de koffie kwam toen men, geadviseerd over dat 'utang na loob' concept, aan een aantal lieden in een dorp leningen verstrekte met de idee dat die, na terugbetaling, weer aan anderen gegeven konden worden. Er was geen terugbetaling.

[Mawibata]

De moraal van dit verhaal: beschouw een 'lening' maar direct als een geschenk. Dat voorkomt teleurstelling.

Adriaan, zo zie ik het ook.

Lenen = geven.

En met deze gedachte hoef ik mij niet meer op te winden nadien.

Dat lenen gebeurd door Mihmi, en beperkt zich wel tot eerste graad family   

[O.B.Bommel]

Ik weet niet hoe serieus ik dit allemaal moet nemen - vooral dat 'utang na loob'. "Utang' betekent, zoals men weet, letterlijk 'schuld' (ook in het Indonesisch). Maar de 'utang na loob' wordt kennelijk niet gevoeld wanneer het gaat om een financiele schuld (in het bijzonder die aan een witneus). Wij tenminste hebben, ondanks duur gezworen eden over terugbetaling, in veel gevallen nooit iets teruggezien van leningen aan deze of gene. We hebben zelfs eens de familie van onze 'barangay captain' te hulp moeten komen toen hen het geld ontbrak om voor het examen van hun zoon te betalen. Geen peso van teruggezien. De moraal van dit verhaal: beschouw een 'lening' maar direct als een geschenk. Dat voorkomt teleurstelling.

Ik las ook dat een buitenlandse hulporganisatie lelijk op de koffie kwam toen men, geadviseerd over dat 'utang na loob' concept, aan een aantal lieden in een dorp leningen verstrekte met de idee dat die, na terugbetaling, weer aan anderen gegeven konden worden. Er was geen terugbetaling.

Zo zit het dus in elkaar. Het is bekeken vanuit de visie van de Filipino. Daarbij gaat het ook om waardering van het offer. Geld van een witneus is in hun ogen nauwelijks een offer, want die heeft er toch plenty van. Zij helpen graag om dit op te maken. Hij kan het zich al permitteren om naar de PH te komen, dus heeft hij vast meer. En dat ziet men ook, er is altijd geld omdat we dat als buffer aanhouden. Zeker omdat je al gek moet zijn om zoveel geld uit te geven om NAAR de PH te komen i.p.v. WEG van de PH te gaan. Maar het direct vragen om geld is wat lastig, dus noem je het gewoon een lening. En in combinatie met een ander ding (pakikisama) wordt je er toch nooit op aangesproken.

Persoonlijk heb ik er geen last van, ik heb alle leningen (zusters/broer) tot op de peso terugbetaald gekregen. Een keer heb ik een lening niet verstrekt omdat ik de onmogelijkheid van terugbetaling voorzag en dat is ook "familiair" geaccepteerd. En de hoogte moet "redelijk" blijven, anders krijg ik daar "last" van.
Aan een oom heb ik ooit een lening verstrekt van 1000P waarvan ik wist dat het niet terug kwam en nu ben ik van alles af, want elke aanvraag wordt verwezen naar de oom: daar moet je zijn en dat weet inmiddels iedereen.
Ze zijn er ook al achter dat deze witneus heel genereus kan zijn, maar kapot kan vallen op een duppie. Zo is een familielid "ge-excommuniceerd" omdat hij mijn schoonmoeder heeft belazerd met een tuinslang van 1 euro 50. Dat speelde al 6 jaar geleden maar dat hou ik zeeeer actueel. Bijkomend geluk daarbij dat de desbetreffende oom ook al niet populair was.
Maar ik zou nog even niet weten wat ik moest doen als de barangay-captain komt voor dat examengeld, want voor mij is dat gewoon corruption fee (en geen lening), want ik moet gaan inschatten of ik voor- of nadeel bij die vraag heb en ik weet daar ook zeker dat ik niks terugzie.

[Adriaan]

Ik denk dat jij een van de weinige mensen bent in de Filippijnen die leningen integraal krijgt terugbetaald. Helaas kan ik je de kunst niet afkijken.

Wat die barangay captain betreft: eerder dan 'utang na loob' voelde hij iets van ressentiment over die hulp denk ik. We kregen tenminste nooit enige steun van hem toen het er om ging de weg voor ons kot en dat van anderen verhard te krijgen. Toen we daarvoor tenslotte bij de burgemeester van Consolacion aanklopten voelde hij zich gepasseerd en begon tegen te werken. Maar die weg is er gekomen, dank zij de burgemeester (mijn schoonfamilie behoort tot de Iglesia ni Cristo die de burgemeester flinke steun heeft verleend bij zijn verkiezing - dat hielp geloof ik).

[Rich]

Iedereen moet natuurlijk zelf weten wat hij doet en kan op het gebied van leningen of geven, maar ik denk dat voor de meesten die de Filippijnse cultuur nog niet kennen er maar één goede raad kan zijn.   Leen geen geld uit aan familie, vrienden en zogenaamde vrienden.

Wat je met je vriendin doet is iets anders en dat hangt van veel dingen af.

Alleen al het feit dat ze die witneuzen zien als allemaal stinkend rijk, daar kan ik me nou druk om maken , en zodoende stel ik perk en paal vanaf het begin, want ik heb in het verleden genoeg meegemaakt.  als ik over 1,5 jaar op pensioen ben zou ik daar eigenlijk een boek over willen schrijven.

Toen ik in july in Cebu was, heb ik allereerst in een goed gesprek met mijn vriendin duidelijk gemaakt dat ik niet de bank van Belgie ben, maar een doodgewone, maar wel aardige 
burger die heel zijn leven hard heeft gewerkt, en nog een goed jaar, en dat ik niet van plan ben familieleden en wie weet allemaal ineens uit de nood ga helpen.

Mijn vriendin komt uit een goed gezin, en daarmee bedoel ik dat haar ouders, broers en zussen het allemaal financieel goed hebben en niets tekort komen.  Maar toch liep ik bijna weer in de val, toen ik merkte dat haar broer die een advokatenbureau heeft, met zijn vrouw mee wilde naar Bohol voor een paar dagen. Hij zou gids spelen, maar tussen de regels door merkte ik dat hij verwachte dat ik alles wel even zou betalen.  Ik heb vlakaf gezegd nee, bedankt, want die boom bij mij in de tuin daar groeien enkel appels op maar geen Peso's. Ik zei hem dat al lachende en hij keek even zuur, maar wist meteen goed wat ik bedoelde.

Ik wil enkel de nieuwkomers die nog nooit in het land zijn geweest waarschuwen. Kijk uit voor je geld, en als je wat geld hebt hou het in eigen handen.